‘Ritueel’ en ‘Eindspel’ door Isa Maron

deel 3 en 4 uit de serie Noordzeemoorden.

De eerste twee delen van deze serie van vier, Galgenveld en IJskoud, zijn eerder gerecenseerd. Deel IV is zojuist verschenen. Bij de Vrouwenbibliotheek Utrecht kun je alle vier delen tegelijk lenen. Deze thrillers worden verfilmd. Isa Maron maakte met de boekenwebsite Hebban.nl een aantal wandelingen in Amsterdam Noord langs de locaties die een rol in deze serie spelen. Beide links hieronder: http://vrouwenbibliotheek.nl/2015/03/04/de-noordzeemoorden-deel-1-en-2-door-isa-maron/https://www.hebban.nl/spot/isa-maron

Ritueel                                                                                                                                      
In een tuin van een villa in Amsterdam Noord is een half vergaan hoofd gevonden. In die villa woont sinds kort een jong gezin. Daarvoor woonde er decennia lang het gezin van de inmiddels overleden oud-politicus Ruud Demsterwold, tijdens zijn leven verdacht van seks met kinderen. Die naam roept associaties op met kwestie Joris Demmink, voormalig secretaris-generaal van het ministerie van Justitie. Net als Demmink werd Demsterwold nooit veroordeeld. Zijn vrouw Ina is, nadat het huis verkocht werd, wegens progressieve Alzheimer opgenomen in een verzorgingshuis. Er waren twee kinderen: Vincent, die met vrouw en kinderen in Engeland woont en Carla die op een afgelegen plek in Zweden een dierenopvang heeft. Er worden uiteindelijk tien hoofden op die plek gevonden. Ze zijn op een rituele manier neergelegd. Inspecteur Maud Mertens ziet zich weer voor grote puzzels staan.

De villabewoners waren buren van Kyra, de jonge vrouw met belangstelling voor recherchewerk en criminologie. Zij weet wie ze waren en wordt ook aangetrokken door de raadsels die de vondst van de schedels teweegbrengen. Een van de schedels is wellicht van haar verdwenen zuster. Sarina is nu vijf jaar vermist en Kyra, die in het eerste jaar van de Hbo-opleiding voor forensisch rechercheur zit, is nog steeds bezig na te gaan waar haar zuster kan zijn, of als ze dood is, hoe en waar ze dan aan haar einde is gekomen. Vermist is erger dan dood. De onzekerheid maakt afsluiten onmogelijk. Haar moeder lijkt wat minder depressief te zijn. Haar vader heeft een stiekeme verhouding met een andere vrouw.

De dader van de moorden die de hoofden heeft begraven, wordt in diverse hoofdstukken gevolgd. Wij lezen wat hem beweegt en hoe hij zich voorbereidt. Ook wat hij doet als hij een slachtoffer heeft gevonden. Dat zijn erg onsmakelijke scènes: van grof, naar goor en walgelijk. Voor een beetje spanning moet je wel wat over hebben. Een van de tien hoofden is recent begraven, hetgeen wil zeggen dat er een nog altijd actieve seriemoordenaar bezig is, die niet eerder is opgevallen. Een zwaar gestoorde crimineel, al of niet met handlangers. Het soort crimineel, die als hij gepakt wordt levenslang krijgt, eventueel met TBS.

Het is jammer dat het een thriller blijkt te zijn over een seriemoordenaar (of meer) . Thrillers met seriemoorden zijn in wezen oninteressant. Oninteressant? Ja, het zijn sjablonenthrillers: lees er een en je weet waar het – altijd- heen gaat. Seriële lustmoordenaars hebben een ernstige seksuele stoornis, een negatief zelfbeeld, zijn uitermate sadistisch, bijzonder machtswellustig en bovenmate intelligent. Ze pakken willekeurig vrouwen naar hun smaak, meestal jonge, blonde vrouwen. Er zijn verschillen in hun MO, (Modus Operandi, manier van werken) maar is de MO eenmaal uit de doeken gedaan, dan zijn de verschillen daarna minimaal. Hooguit worden de ontvoeringen geraffineerder, want ook de seriemoordenaar leert van zijn daden. Hun seksuele perversiteiten en hun ongebreidelde geweld nemen in hevigheid toe. Het betreft altijd een dader die zijn zelfde gang gaat totdat hij wordt opgemerkt, omdat hij een fout maakt. Altijd dezelfde MO bij de volgende moorden of verdwijningen en altijd gaat een rechercheteam erachter aan, vergezeld van – of voor de voeten gelopen door – een of meer verontruste familieleden of vrienden.

De verhaallijn van de in Londen wonende Sarah, de jonge Franse vrouw die zus Sarina heeft gekend, gevangen werd gehouden in een onherbergzaam Engels gebied, naar een grot vluchtte en gevonden werd door een wandelend echtpaar waar ze nu logeert, wordt in cursief verder gezet. Het gaat goed met haar. Ze heeft intensieve therapie bij ene dr. Stevens en stukken van haar herinnering aan haar kwelgeest komen terug. Ze mag weer zelfstandig wonen, al wordt ze nog steeds achtervolgd door hevige angsten. Dat die angsten niet ongegrond zijn, wordt op verrassende wijze duidelijk.

Kyra is in dit deel een beetje mat in haar gedrag. Ze is tobberig over haar zuster, moppert over de verkeerde keus die ze gemaakt heeft over het onderwerp van haar ‘paper’ voor haar propedeuse. Ze mist de frisse fruitigheid van de daadkrachtige nieuwsgierigheid die ze in de twee eerste delen had.

Ritueel heeft aan het eind een paar cliffhangers, spanningverhogers die voorspellen dat het nog enger wordt, maar die de lezer vooral moet laten verlangen naar deel IV. Carla Demsterwold bijvoorbeeld geeft in een tien pagina’s tellende brief informatie over de reden dat ze zover weg is gaan leven van haar familie en ouderlijk huis. Inspecteur Maud leest die brief maar de lezer krijgt er niets uit te horen. Een hele brief is wel wat veel om achter te houden, zo’n cliffhanger roept eerder irritatie op. De dader van de moorden wordt ontmaskerd, maar er blijven nog stervensgrote vraagtekens. Had hij hulp? Van wie dan? Wie van de overgebleven jongemannen is niet te vertrouwen? Hoe gaat het met Sarah? Hoe zit het met Sarina? Loopt Kyra gevaar?

Dus…op naar deel IV.
In Eindspel zit de dader van de rituele moorden goed beveiligd in een gevangenis in Londen. Hij wil alleen met Kyra praten. Ze krijgt als eerstejaars studente van de Amsterdamse politie de status van rechercheur voor een half jaar. Ze heeft van een ex-rechercheur interviewtechnieken geleerd en hij heeft haar geholpen met technische details over het vinden van vermiste personen – jonge blonde vrouwen- langs de Noordzeekust en elders langs kusten in de wereld. Kyra en die ex-rechercheur denken dat in ieder geval een zeeman een handlanger is van de dader.

We lezen de gedachten van een man die na de gevangenneming van de dader diens busje met inhoud gaat ophalen Deze man gaat naar Noord Engeland, fantaseert er wellustig, onsmakelijk en gewelddadig op los en bezoekt zijn vader om hem te overreden zijn invloed uit te oefenen op de vrijlating van de dader in Londen. Er zijn dus meerdere generaties slechterikken bij deze gruwelijkheden betrokken. Een verwijzing naar Demsterwold en zijn vrouw Ina?

Ook Sarah komt aan het woord. Zij vertelt in cursief o.a. over haar eerste drie jaar met haar kwelgeesten, die meer meisjes gevangen hielden.

We krijgen nu de inhoud van de brief van Carla te horen. Er was wel degelijk in haar gezin van herkomst, waarvan in de tuin de ritueel geplaatste hoofden lagen, van alles loos. Zij en haar broer hebben een walgelijke jeugd achter de rug, die bij hen diepe littekens hebben achtergelaten.

Kyra heeft nog steeds gesprekken met de dader en gebruikt haar verblijf in Engeland om verdere naspeuring te doen naar Sarah en- naar ze hoopt – naar zus Sarina. Het ziet er naar uit dat de dader haar verdekt aanwijzingen geeft. Dat is een vondst. Maar het wordt een losse flodder: de vraag ‘waarom doet deze man dat?’ blijft onbeantwoord. De moord op een oud echtpaar houdt het rechercheteam bezig, waardoor Kyra op eigen houtje kan rechercheren.

Rechercheur Maud gaat nog een keer naar Zweden om Carla om meer info te vragen naar aanleiding van haar brief. Het soort contact van Maud en Carla is er bij gesleept en heeft geen enkele waarde voor de voortgang van het verhaal. Net als de reden dat Maud voor de derde keer naar Carla afreist. Daar wacht haar een onaangename verrassing. Wie daar de hand in heeft gehad? De lezer moet het zelf verzinnen, terwijl elders in de boeken alles tot in detail wordt uitgelegd.

Thrillers over seriemoordenaars die lustmoorden plegen hebben een verborgen valkuil. Als de auteur niet goed oplet of geobsedeerd is door de dader(s) of oprecht denkt dat de beschrijvingen nuttig zijn voor de lezer om bij voorbeeld als waarschuwing te dienen, ligt de valkuil wijd open. Dan gebeurt het soms dat de daden van de seriemoordenaar veel te veel aandacht krijgen en een onevenredig groot deel uit gaan maken van het verhaal. Het geweld en de seksuele gruwelijkheden worden het verhaal. Dat is niet spannend, zelfs al zijn geweld en gruwelijkheden goed beschreven.

In de delen I, II en III van de Noordzeemoorden zijn de beschrijvingen van het geweld nog functioneel. Grof, akelig, expliciet, maar informatief. Nuttig voor het verhaal. De lezer moet weten wat voor soort criminelen dit zijn, wat ze hebben gedaan en wat ze nog zullen doen. De zoektochten naar de dader(s) zijn passend en in eerste instantie spannend. De personages zijn goed getroffen en sympathiek genoeg om de lezer te laten meeleven in hun zoeken, hun pijn en onzekerheid.

In de tweede helft van Eindspel is Isa Maron in de valkuil gestapt. Het geweld wordt meerdere keren vanuit meerdere personages beschreven: in de fantasie van degene die het busje ophaalde, in heden en verleden door Sarah en tenslotte in het heden als er nieuwe gruwelijkheden met afgrijselijke details ten uitvoer worden gebracht. Voor het verhaal is dit niet functioneel, want het geweld wordt het verhaal.

Helaas is deel IV in de valkuil verdronken.

Uitgeverij         The House of Books,2016
Pagina’s            336 en 456
ISBN                 978 9044 348 156   en   978 9044 348 590