‘I love Dick’ door Chris Kraus

I love Dick is een roman die door Nederlandse – jonge vrouwelijke – kunstenaars en schrijvers belangrijk wordt gevonden. In interviews wordt het boek regelmatig genoemd. Allemaal vinden ze de vorm van het boek nieuw en boeiend.

Chris Kraus was toen ze het boek in 1995 schreef negenendertig jaar, experimenteel filmer, schrijfster, kunstcriticus en uitgeefster. Ze was getrouwd met Sylvère, een man van toen zesenvijftig jaar en hoogleraar Franse literatuur in New York.
I love Dick is een biografisch verhaal en begint met een avondje bij Dick, een aanstaande collega van Sylvère en cultuurcriticus. Dick flirt met Chris die daarvan niet kan slapen. Ook Sylvère voelt zich aangetrokken door Dick. Dick zelf spreekt alleen een keer hun antwoordapparaat in, verder gaat hij nergens op in. Aanvankelijk wil Chris een boek over Dick schrijven, maar ze kan er de vorm niet voor vinden. Dan besluiten Sylvere en zij Dick allebei te schrijven. Eerst worden de brieven niet verstuurd.

Deel I van I love Dick heeft als titel Scènes uit een huwelijk en bevat het verhaal over het tienjarig huwelijk van Chris en Sylvère: van de ontmoeting, de weerstand van Sylvère tegen het lichaam van Chris, hun toch bevredigende seks en dan de seksloosheid van de laatste jaren. Sylvère gaat naar zijn moeder in Parijs en Chris naar hun huis in het plaatsje Thurman in de staat New York. Vanaf dan schrijft Chris aan Dick. Ze ervaart een obsessieve verliefdheid op Dick, waarin ze haar eigen seksualiteit beschrijft en die ook lustig projecteert op Dick. Ook is er een verhaal over alle andere aspecten van hun huwelijksleven en dat zijn heel veel aspecten: Sylvère en Chris zijn belezen mensen, op de hoogte van de binnen- en buitenlandse literatuur en staan midden in de kunstwereld. Ze hebben meerdere huizen en adressen, vrienden en kennissen door heel Amerika . Ze hebben allebei werk, en allebei een eigen leven. Het is een deel vol namesdropping, literaire en kunstzinnige overwegingen, filosofische gedachten en essayistische hoofdstukjes. Wanneer Chris en Sylvère elkaar weer zien, beëindigen ze het huwelijk.

Deel II heet Elke brief is een liefdesbrief en bevat alleen maar brieven van Chris aan Dick, die voornamelijk gaan over kunstkritiek en nog een aantal onderwerpen die Chris interesseren: kleine essays over kunstenaars, over een activiste die verliefd is op een Mayavrijheidsstrijder in Guatemala, herinneringen aan Nieuw Zeeland, over ‘Jid’ zijn en schizofrenie. Wel heeft Chris Dick zover dat ze een keer afspreken en met elkaar naar bed gaan. Ze heeft inmiddels alle brieven naar hem verstuurd.      Het boek eindigt met het hoofdstuk Dick schrijft terug. Een voor Chris vernederende apotheose.

De schrijfster van het nawoord van I love Dick besteedt een groot deel van haar tekst aan het definiëren van het soort boek en komt tot de conclusie dat het ‘theoretische fictie’ is: “…theorie is een wezenlijk onderdeel van de plot, een bewegende en schokkende kracht in het universum dat de auteur heeft geschapen.” Ze vindt dat het daarbij vooral gaat om de onderwerpen en over waarom juist díe onderwerpen. De liefdesgeschiedenis, zegt zij, is de bindende emotionele en verhalende techniek van het boek.

Chris Kraus noemde I love Dick zelf “Het verhaal van de suffe kut.” Een heerlijke definitie, want de plot in dit biografische verhaal is de liefdesrelatie van Chris en Sylvère en vooral wat seksualiteit betekent in het leven van Chris. De opvattingen en ideeën van Chris Kraus over de vrouwelijke seksualiteit, intimiteit, gevoelens en emoties ten opzichte van een grotendeels fictieve, afwezige minnaar en een realistische, hetero-soms-aseksuele, homo-erotisch geïnteresseerde partner, en alles wat daar raakvlakken mee heeft, zijn boeiend om te lezen. Al het andere is intellectuele ruis.

De waarde van I love Dick is de vorm waarin het geschreven is. Het laat de gevestigde romanvorm los en is daarmee voor andere schrijfsters een voorbeeld om in hun literair werk fascinerende vormcombinaties te creëren. Nederlandse schrijfsters die beïnvloed zijn door I love Dick zijn: Niňa Weijers met De Consequenties, Lieke Marsman met Het tegenovergestelde van een mens, Bregje Hofstede met De herontdekking van het lichaam. En misschien ook Nicolien Mizee met De kennismaking. Faxen aan Ger. In de VS Siri Hustvedt met De Vlammende wereld.

I love Dick verscheen in de VS voor het eerst in 1997 en werd een cultboek, bekend bij een schare enthousiastelingen en een groep tegenstanders. Het verscheen opnieuw in 2006 met een voorwoord en een nawoord. De Nederlandse vertaling van de uitgave van 2006 verscheen in 2016.

Augustus 2016: I love Dick is verfilmd als TV-serie (één seizoen) door regisseuse Jill Soloway.

Uitgeverij          Lebowski 2016
Pagina’s             271
Vertaald            door Evi Hoste en Anniek Kool (die de titel niet vertaalden en uitgingen van de bekendheid van de lezer met de tweeledige betekenis van het woord dick/Dick.)
ISBN                  978 9048 833 603